เมื่อลูกเข้าสู่วัยรุ่น หัวข้อการสนทนาหนึ่งที่บางบ้านอาจจะคุยกับลูกได้อย่างเปิดอก แต่อีกหลายบ้านอาจกำลังวิตกกังวล เพราะไม่รู้ว่าจะพูดคุยกับลูกอย่างไร เมื่อลูกเปิดบทสนทนาเรื่องเพศด้วย หรืออยากจะให้ความารู้เรื่องเพศกับลูกแต่ไม่รู้จะเริ่มต้นอย่างไรดี ซึ่งการคุยเรื่องเพศกับเด็กวัยรุ่นนั้นผู้ปกครองควรมีการคุยกับลูกอย่างถูกวิธี เพราะเด็กวัยนี้มาการเปลี่ยนแปลงทั้งทางกายภาพ และเริ่มมีความสนใจเพศตรงข้าม
การคุยเรื่องเพศกับลูกวัยรุ่นนั้น จะไม่ใช่เรื่องยากเลยหากพ่อแม่มีการพูดคุยกับลูกตั้งแต่วัยเด็ก สร้างความรู้สึกว่าเรื่องเพศเป็นเรื่องธรรมชาติไม่ต่างกับหัวข้อสนทนาเรื่องอื่น ๆ เพียงแต่การสนทนาควรเหมาะสมกับช่วงวัย เช่น ในเด็กเล็กสอนให้เด็กเรียนรู้เรื่องร่างกายของตนเอง สิทธิในร่างกายของตนเอง ห้ามใครสัมผัสร่างกายส่วนไหน เพื่อให้รู้จักการปกป้องตนเอง เป็นต้น และเมื่อต้องคุยเรื่องเพศกับลูกวัยรุ่น สิ่งไหนบ้างที่เราต้องปรับเปลี่ยนและคำนึงถึง เรามีคำแนะนำมาฝากกัน
เริ่มต้นอย่างไร
การเปิดบทสนทนาเรื่องเพศต้องเริ่มจากการปรับทัศนคติของพ่อแม่ โดยพ่อแม่ต้องมีทัศนคติว่า
1.เรื่องเพศคุยได้ หากพ่อแม่ไม่คุยเรื่องเพศกับลูก ลูกก็อาจจะไปหาข้อมูลจากทางอื่น หรือเรียนรู้จากกลุ่มเพื่อนด้วยกันและอาจได้ข้อมูลผิด ๆ ก็เป็นได้
2.เรื่องเพศไม่ใช่เรื่องสกปรก เพราะเป็นเรื่องธรรมชาติที่ทุกคนต้องเรียนรู้
3.เรื่องเพศอย่าใช้การสอน พ่อแม่ต้องไม่ทำให้หัวข้อสนทนาเรื่องเพศกลายเป็นการสอน แต่ให้พูดคุยเหมือนเรื่องอื่น ๆ โดยใช้รูปแบบการสนทนาที่เปิดกว้างให้เกิดการแลกเปลี่ยน หรืออาจยกตัวอย่างจากสื่อที่ได้ชมร่วมกัน เช่น “ลูกดูข่าวนี้แล้วรู้สึกอย่างไร” “ถ้าเป็นลูกเจอเหตุการณ์แบบนี้จะทำอย่างไร” หากความเห็นของลูกไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง พ่อแม่ไม่ควรตำหนิ แต่ให้พูดคุยถึงเหตุผลในสิ่งที่เขาเลือก และอาจเสนอทางเลือก หรือวิธีการที่แตกต่างเหมาะสมให้ลองพิจารณาอีกทาง เป็นต้น
คุยเวลาไหน
การคุยเรื่องเพศให้ได้ผล คือช่วงเวลาที่ลูกอยากรู้ หากวัยรุ่นของเราเกิดคำถาม หรือเปิดสนทนาเรื่องเพศขึ้นมา นั่นคือ “เวลาทอง” ที่จะชวนลูกคุยเรื่องเพศ เช่น เด็กอาจจะยกพฤติกรรมของเพื่อนมาถาม ก็ไม่ควรคาดคั้นว่าเป็นเรื่องของเพื่อนหรือตัวเขาเอง หรือใช้คำพูดห้ามปรามว่ายังไม่ถึงวัยที่จะพูดเรื่องนี้ เพราะจะปิดโอกาสในการพูดคุยกับลูกลงในทันที หากลูกมีคำถามที่พ่อแม่ไม่รู้คำตอบ ให้ชักชวนลูกไปหาคำตอบด้วยกัน นอกจากนี้พ่อแม่ไม่ควรพยายามยัดเยียดเรื่องเพศให้ลูกด้วยการสอน โดยเฉพาะเวลาที่ลูกกำลังจดจ่อกับกิจกรรมที่เขาสนใจ หรือขณะที่เรากำลังโมโห ควรพูดคุยกันในช่วงเวลาที่อารมณ์ดี ๆ ต่างฝ่ายต่างพร้อมรับฟังและแลกเปลี่ยนความเห็นซึ่งกันและกัน
คุยอะไร
เรื่องเพศไม่ได้หมายถึงการมีเพศสัมพันธ์ หรือเรื่องที่เกี่ยวข้องกับอวัยเพศเพียงอย่างเดียว พ่อแม่ควรคุยกับลูก ทั้งเรื่องการเปลี่ยนแปลงของร่างกายที่กำลังเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ การดูแลร่างกายของตัวเอง หรือภาวะที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เช่น การมีประจำเดือนในเพศหญิง หรือการฝันเปียกในเพศชาย เป็นต้น เรื่องของความสัมพันธ์ระหว่างชายหญิง โอกาสในการมีเพศสัมพันธ์ การตั้งครรภ์ การป้องกันการตั้งครรภ์ การคุมกำเนิด รวมไปถึงการยอมรับความหลากหลายทางเพศ อัตลักษณ์ทางเพศ การแสดงออกและบทบาททางเพศที่แตกต่างกัน ตลอดจนเรื่องสิทธิทางเพศ สิทธิในการปกป้องดูแลตัวเอง
คุยอย่างไร
การเริ่มต้นบทสนทนาอาจใช้การตั้งคำถาม เช่น ลูกคิดว่าอย่างไรเรื่องนี้ หรือชวนคุยถึงเรื่องในโรงเรียน ให้ลูกเล่าให้ฟังว่ากิจกรรมที่ทำที่โรงเรียน ความสัมพันธ์กับเพื่อน ยกเหตุการณ์จากข่าว หนัง ละคร ที่ได้ชมร่วมกันมาแลกเปลี่ยนความคิดเห็น อย่ารีบสอน พ่อแม่ควรรับฟังมุมมองของลูกให้มากที่สุด เพื่อสร้างความไว้วางใจและได้รู้ถึงสิ่งที่ลูกคิด แล้วจึงค่อยเติมเต็มสิ่งที่เราคิด เมื่อต่างฝ่ายต่างรู้สึกวางใจต่อกันมากแล้ว ข้อสำคัญที่สุดพ่อแม่ควรแสดงออกให้รู้เสมอว่า ไม่ว่าจะเกิดปัญหาอะไรขึ้น พ่อแม่และครอบครัวคือ “พื้นที่ปลอดภัย” และยินดีจะร่วมแก้ปัญหาไปกับเขา เพื่อให้เด็กกล้าที่จะเปิดใจพูดคุยด้วย แม้เป็นเรื่องที่เขาอาจจะทำผิดพลาดไป
คุยกับลูกวัยรุ่นเรื่องเพศ ไม่ยากเท่าต้องแก้ปัญหาเมื่อลูกพลาดพลั้งเรื่องเพศอย่างแน่นอน
