จะเริ่มต้นประโยคคุยกับลูกเรื่อง “เพศ” ดูเป็นเรื่องยากลำบากเสียเหลือเกินสำหรับครอบครัวไทย ทั้งที่เป็นเรื่องที่ควรพูด เพื่อสร้างสุขภาวะทางเพศที่ดีให้กับลูก อะไรคือ “อุปสรรค” ตัวใหญ่ที่ทำให้พ่อแม่ไม่สามารถจับเข่าคุยกับลูกเรื่องเพศได้ เรามีวิธีทำลายกำแพงเพื่อให้การคุยเรื่องเพศกับลูก เป็นบทสนทนาที่จะช่วยสร้างสุขภาวะทางเพศที่ดีให้กับสมาชิกในครอบครัวมาบอกกัน
อุปสรรคสำคัญที่ทำให้เรื่องเพศไม่ถูกหยิบมาพูดคุยในบ้าน หรือหากมีหัวข้อสนทนาเรื่องนี้เกิดขึ้น บรรยากาศในการสนทนากลับชวนน่าอึดอัด กระอักกระอ่วนทั้งลูกทั้งพ่อแม่ สาเหตุส่วนหนึ่งเกิดจาก ทัศนคติของผู้ใหญ่ที่มองว่าเรื่องเพศเป็นเรื่อง “หยาบ สกปรก ควรปกปิด” ไม่หยิบขึ้นมาพูดถึง และคิดไปว่าการพูดถึงจะไปชี้นำเข้าข่าย ชี้โพรงให้กระรอก หลายบ้านเลยหลบๆ ซ่อนๆ กระมิดกระเมี้ยนที่จะเอ่ยถึง ทั้งที่ในความเป็นจริง ปัจจุบันสื่อทางเพศเข้าถึงได้อย่างง่ายดาย ขณะที่พ่อแม่บางคนพอเริ่มต้นบทสนทนาเรื่องเพศ ก็เริ่มด้วยคำบ่น สอน ตำหนิ ซึ่งล้วนเป็นสิ่งที่ “วัยรุ่นเซ็ง” พาลปิดปากเงียบไม่ยอมเปิดอกคุยด้วย เพราะพ่อแม่ไม่มีท่าทีจะรับฟัง พังตั้งแต่เริ่ม
คุยเรื่องเพศเป็นเรื่องละเอียดอ่อน แต่ถ้าผู้ใหญ่มีทักษะ “เข้าถูกทาง” ก็จะช่วยสร้างภูมิต้านทานในการเลือกและตัดสินใจเรื่องเพศให้ลูกได้อย่างถูกควร มาเรียนรู้ “เทคนิคคุยเรื่องเพศกับลูก” ไปด้วยกัน
1.รับฟัง ไม่ตัดสิน
คนสำคัญของงานนี้คือ “ลูก” คุณพ่อคุณแม่มีหน้าที่ในการรับฟัง วางความคาดหวัง ความกังวล ความกลัวลง เปิดใจรับฟังด้วยความเข้าใจโดยไม่ตัดสิน เพื่อรับรู้ความรู้สึก และความต้องการของลูก เมื่อลูกเกิดความรู้สึกว่ามีคนฟังเพื่อเข้าใจจริง ๆ จะเป็นประตูสู่การคุยเรื่องเพศ ได้ง่ายดายและรอบด้านมากขึ้น
2.สอนผ่านการตั้งคำถาม
ตัวช่วยในการพูดคุยเรื่องเพศที่ดี พ่อแม่ควรใช้วิธีการตั้งคำถาม แทนการสอน เพราะการตั้งคำถาม จะทำให้เด็กได้ทบทวน วิธีคิด มุมมอง ของตัวเองต่อปัญหา คำตอบที่ออกมาจากปากลูก จะทำให้คุณพ่อคุณแม่ได้ทราบด้วยว่า พวกเขามีความรู้และทัศนคติต่อเรื่องนั้น ๆ อย่างไร เช่น “ลูกคิดยังไงที่วัยรุ่นมีแฟน ลูกคิดว่ามีข้อดี ข้อเสีย อย่างไรบ้าง”
3.ชื่นชมความคิดที่ดี
“คำชม” เป็นยาหอมที่ดี เมื่อลูกคิด หรือตัดสินใจได้ดี คุณพ่อคุณแม่ไม่ควรลืมชมเชยลูก ซึ่งจะทำให้ลูกรู้ด้วยว่าคุณสมบัติไหนเป็นสิ่งที่ดี และควรพัฒนาต่อไป
4.เสริมข้อมูลที่เป็นประโยชน์
การเพิ่มข้อมูลที่เป็นประโยชน์ก็เหมือนการ “ฉีดวัคซีน” ให้ลูก เรื่องไหนที่ไม่รู้ก็ไม่ต้องกังวล อาจจะตอบลูกตรงไปตรงมา ชวนกันค้นหาหาข้อมูลด้วยกัน เป็นกิจกรรมที่ทำกันได้ทั้งครอบครัว
5.แสดงความเชื่อมั่นและเคารพในตัวลูก
การแสดงความเชื่อมั่นในตัวลูก จะช่วยสร้างความนับถือตัวเองให้กับเด็ก ขณะเดียวกันเขาก็จะเกิดความเชื่อใจคุณพ่อคุณแม่ การคุยเรื่องเพศก็จะคลิก! กันง่ายขึ้น
6.เป็นที่พึ่งเมื่อเกิดปัญหา
การมีพ่อแม่อยู่เคียงข้างในวันที่มีปัญหา จะช่วยให้พวกเขาผ่านอุปสรรคชีวิตไปได้ พ่อแม่ควรทำให้ลูกรู้สึกว่าพร้อมจะเป็นที่พึ่งพาของลูกอยู่เสมอ ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นในชีวิต เพราะการปฏิเสธลูกอาจเป็นการผลักให้เขาออกไปเผชิญหน้ากับปัญหาเพียงลำพัง และอาจตัดสินใจผิดพลาดขึ้นได้
“เรื่องเพศเป็นเรื่องต้องพูด เมื่อพูดคุยกันบ่อยขึ้น เรื่องเพศก็จะกลายเป็นบทสนทนาหนึ่งของครอบครัว เช่นเดียวกับการคุยเรื่องสุขภาพ เรื่องดินฟ้าอากาศ คุยเรื่องเพศง่ายนิดเดียว”
.
เรื่องโดย : ผศ.พญ.จิราภรณ์ อรุณากูร
