เรียนรู้เพื่อเข้าใจศัพท์ความหลากหลายทางเพศ

เรียนรู้เพื่อเข้าใจศัพท์ความหลากหลายทางเพศ

Loading

ถ้าพูดคำว่า “เพศ” ส่วนใหญ่คงจะนึกถึงแค่ 2 อย่างคือหญิงและชาย แต่จริง ๆ แล้วยังมีคำศัพท์ที่ว่าด้วยเรื่องเพศในปัจจุบัน ยังมีอีกหลายคำ

ดังนั้น หนึ่งในการยอมรับความหลากหลายอย่างเข้าใจจึงต้องเข้าใจนิยามของคำนั้น ๆ เมื่อสื่อสาร ไม่ว่าจะฟังหรือพูด เพื่อป้องกันความผิดพลาดหรือความหมายคลาดเคลื่อน

มิติและนิยามของเพศในความหมายต่าง ๆ 

เพศทางชีวภาพ (biological sex) หรือคำว่าsexในความหมายของภาษาต่างประเทศ หมายถึงเพศในทางชีวภาพ ดูจากสภาพร่างกายตามกำเนิด เช่น อวัยวะเพศ โครโมโซมเพศ ฮอร์โมนเพศ สรีระของร่างกาย ดังนั้น หากมีอวัยวะเพศ โครโมโซมและฮอร์โมนเพศเป็นแบบใดก็ให้กำหนดว่าเป็นแบบนั้น ไม่ได้เกี่ยวข้องกับทางจิตใจ

อัตลักษณ์ทางเพศ (gender identity) หรือเพศสภาพ คำนี้มีความหมายอ้างอิงเพศกับความรู้สึกทางจิตใจ ไม่เกี่ยวกับสภาพร่างกายว่ามีความเป็นหญิงหรือความเป็นชาย(maleness, femaleness)หรืออื่นๆ หรือไม่เป็นอย่างใดอย่างหนึ่ง มากน้อยอย่างไร

บทบาททางเพศ (gender role) หมายถึงการแสดงออกทางสังคมในความเป็นหญิงหรือชาย ซึ่งส่วนใหญ่มีอิทธิพลจากสังคมวัฒนธรรม เช่น ผู้ชายใส่กางเกง ผู้หญิงใส่กระโปรง ผู้ชายผมสั้น ผู้หญิงผมยาว ผู้ชายเข้มแข็ง ผู้หญิงบอบบาง เป็นต้น

รสนิยมทางเพศ(เพศวิถี/sexual orientation) หมายถึง ความรู้สึกโรแมนติก ความรู้สึกกระตุ้นเร้าทางเพศ หรืออารมณ์เพศที่มีต่อผู้อื่น แบ่งออกเป็น 4 รูปแบบหลัก ได้แก่

          • heterosexual (or straight) หมายถึงการมีความรู้สึกทางเพศต่อเพศที่ไม่ตรงกับเพศสภาพของตนเอง เช่น ชาย-หญิง หรือ หญิง-ชาย

          • homosexual หมายถึงการมีความรู้สึกทางเพศต่อเพศเดียวกัน โดยถ้าเป็นผู้ชายมักเรียกว่า เกย์ ผู้หญิงเรียกว่า เลสเบี้ยน

          • bisexual หมายถึงการมีความรู้สึกทางเพศต่อทั้งเพศเดียวกันและเพศตรงข้าม

          • asexual หมายถึงการไม่มีความรู้สึกทางเพศต่อเพศใดเลย

คนข้ามเพศ (transgender) หมายถึง ผู้ที่มีอัตลักษณ์ทางเพศหรือความรู้สึกลึกๆ ในใจไม่ตรงกับเพศทแรกเกิด เช่น เด็กที่เกิดมามีอวัยวะเพศชายแต่มีความรู้สึกว่าตนเองเป็นผู้หญิง บ้านเราอาจใช้คำเรียก เช่น ตุ๊ด กะเทย ทรานส์ ผู้หญิงข้ามเพศผู้ชายข้ามเพศ

เพศหลากหลาย (gender non-conforming/ gender diversity) เป็นคำรวมกว้างๆ ที่ใช้กับคนที่มีความหลากหลายทางเพศ ซึ่งมักรวมถึงคนที่เพศสภาพไม่ตรงกับเพศที่ถูกกำหนดตั้งแต่แรกเกิด และคนที่มีรสนิยมทางเพศที่ไม่เป็นไปตามกระแสหลัก (เช่น homosexual, bisexual, asexual)

LGBTIQ เป็นคำย่อของ Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender/Transsexual, Intersex, Queer/Questioning

ปัจจุบันทางการแพทย์ระบุว่าความหลากหลายทางเพศไม่ใช่ความผิดปกติทางจิต เป็นเพียงความแตกต่างหลากหลายของบุคคล คนที่มีความหลากหลายทางเพศ สามารถใช้ชีวิตตามปกติ และมีศักยภาพไม่แตกต่างจากคนทั่วไป โดยเฉพาะในคนที่ได้รับการยอมรับจากครอบครัวและสังคม

เรื่องโดย : ผศ.พญ.จิราภรณ์ อรุณากูร หมอโอ๋ เจ้าของเพจ “เลี้ยงลูกนอกบ้าน”