ลูกแต่ละวัยมีความสนใจใคร่รู้เรื่องเพศแตกต่างกันไป คุณพ่อคุณแม่ควรตอบคำถามและชี้แนะอย่างเหมาะสม เพื่อให้ลูกเข้าใจ และได้รับคำตอบที่เหมาะสมกับวัยเขานั่นเอง
เรื่องที่เด็กอยากรู้: เด็กวัย 3-4 ปีจะสนใจเรื่องความแตกต่างของสรีระร่างกาย เช่น
แนวคำตอบ: เด็กวัยนี้ไม่ต้องการคำตอบซับซ้อน แค่ ให้คำตอบที่เป็นจริงสั้นๆ เข้าใจได้ง่ายๆ ไม่ต้องให้เหตุผล เพราะเขาแค่อยากรู้สิ่งที่เกิดขึ้นและเป็นไป เหมือนกับที่เขาอยากรู้ว่า ฝนมาจากไหน ทำไมวัวถึงร้องมอๆ
เรื่องนี้ที่อยากรู้: เด็กวัยนี้เริ่มมีสังคมของตัวเองและเรียนรู้พฤติกรรมจากเพื่อน เริ่มแยกบทบาทสมมุติได้ เช่น
และเริ่มต้องการความเป็นส่วนตัว เริ่มสนใจเรื่องเพศที่ซับซ้อนขึ้น เช่น
แนวคำตอบ: เป็นโอกาสที่จะเริ่มคุยเรื่องการเปลี่ยนแปลงของร่างกายก่อนเข้าสู่วัยรุ่น เพื่อเตรียมความพร้อม โดยเด็กวัยนี้สามารถฟังคำอธิบายที่ซับซ้อนได้มากขึ้น และควรพูดให้เด็กเห็นภาพเป็นรูปธรรมชัดเจน
เรื่องนี้ที่อยากรู้: ช่วงวัยต่อเข้าสู่วัยรุ่นจะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงมากทั้งทางร่างกาย เริ่มเห็นรูปร่างทรวดทรงที่แตกต่างระหว่าหญิงและชายได้ชัดเจน และด้านจิตใจที่มีอารมณ์อ่อนไวและรุนแรงกว่าวัยอื่นๆ เริ่มมีความสนใจในเพศตรงข้ามมากขึ้น และผลการสำรวจความรู้ความเข้าใจเรื่องเพศของเยาวชนที่พบว่า เด็กวัยนี้รู้เรื่องการคุมกำเนิดน้อยมาก
แนวคำตอบ: พ่อแม่ต้องให้ความใส่ใจแต่ไม่ควรเฝ้าจับผิด ไม่พูดจาถากถางให้ลูกรู้สึกผิดหรืออาย ส่งเสริมให้ลูกได้ทำกิจกรรมสร้างสรรค์ เช่น เล่นกีฬา มีงานอดิเรก ถ้าปล่อยให้ว่างเกินไป อาจยิ่งว้าวุ่นจนเลือกทางออกไม่เหมาะสม เช่น เพ้อฝัน หมกมุ่นกับเรื่องราวทางเพศ
ช่วงนี้เป็นช่วงเวลาที่ดีในการให้คำตอบเรื่องที่เขาอยากรู้ เช่น คนเราเกิดมาได้อย่างไร พร้อมสอดแทรกความรู้ว่าเพศสัมพันธ์มีข้อดีข้อเสียอย่างไร รวมถึงทักษะการปฏิเสธเมื่อถูกชวนให้มีเพศสัมพันธ์ ถือเป็นการติดอาวุธเพื่อให้ภูมิคุ้มกันไว้ตั้งแต่เนิ่นๆ
เรื่องนี้ที่อยากรู้: วัยนี้ต้องเจอกับการเปลี่ยนแปลงหลายเรื่อง ทั้งการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย อารมณ์ ถูกคาดหวังให้ตัดสินและรับผิดชอบชีวิตตัวเอง จึงเป็นช่วงวัยของการเปลี่ยนแปลงและปรับตัว ให้ความสำคัญกับการเป็น ‘พวกเดียวกัน’ อยากเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม กลัวเป็นคนแปลกแยก ‘แตกต่าง’ และจะรู้สึกว่าตัวเองมีคุณค่าก็ต่อเมื่อเป็นที่ยอมรับในกลุ่มเพื่อน คำถามจึงมักเกี่ยวกับภาพลักษณ์และค่านิยมเรื่องเพศ เช่น
แนวคำตอบ: ควรพูดคุยให้เขาเคารพคนทุกเพศ มีความมั่นใจที่จะแตกต่าง รวมทั้งให้ความรู้เรื่องการป้องกันทั้งการตั้งท้องและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ที่สำคัญอย่าลืมประเด็นที่ควรเน้นหนักต่างกันระหว่าง "ลูกสาว" กับ "ลูกชาย"
ลูกสาววัยรุ่น
แนวคำตอบ: ชวนคุยเรื่องการมีรอบเดือน ให้เขาเห็นว่าเป็นเรื่องปกติ และบอกถึงผลของการมีรอบเดือนด้วยว่าถ้ามีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกันนั้นมีโอกาสตั้งท้องได้ รวมทั้งวิธีการรักษาความสะอาดและการใช้ผ้าอนามัย ถามความคิดเห็นและให้ลูกรู้จักประเมินสถานการณ์ในการคบแฟน การป้องกันตัวเองจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย และการดูแลป้องกันตัวเองจากภัยทางเพศในรูปแบบต่างๆ
ลูกชายวัยรุ่น
แนวคำตอบ: ชวนคุยเรื่องการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและอารมณ์ อาจอ้างถึงวัยรุ่นข้างบ้านหรือนักแสดงวัยรุ่นก็ได้ เพื่อให้เขาสบายใจว่าไม่ได้พูดถึงเรื่องของเขา เช่น ฝันเปียก การมีอารมณ์ทางเพศ เราช่วยคลายความอึดอัดให้เขาได้ เพียงแค่เน้นว่ามันเป็นเรื่องปกติของร่างกายในวัยนี้ และการช่วยตัวเองในที่ส่วนตัวและมิดชิดก็เป็นเรื่องปกติเช่นกัน
ถามความคิดเห็นและให้ลูกรู้จักประเมินสถานการณ์ในการคบแฟน การป้องกันตัวเองและคู่จากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย